ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ

ΑΜΦΙΣΣΑ
-


Αμφισσα: η φιλόξενη πρωτεύουσα της Φωκίδας
Παρά το ότι δεν είναι τουριστικά ανεπτυγμένη, η πρωτεύουσα της Φωκίδας είναι μια γλυκιά πόλη με πολλά αξιοθέατα και φιλόξενους κατοίκους, που υπόσχεται παραπάνω από ευχάριστη διαμονή στον επισκέπτη της
Κείμενο: Κυριακή Βασσάλου - Φωτογραφίες: Μαρία Πασχάλη, Ελληνικό Πανόραμα
Όταν μια πόλη σαν την Αμφισσα βρίσκεται στη σκιά δημοφιλών τουριστικών προορισμών, όπως η Αράχωβα και το Γαλαξίδι, δεν μπορεί παρά να αποτελεί απλό πέρασμα για το μεγαλύτερο μέρος των ταξιδιωτών του νομού Φωκίδας και της γειτονικής Βοιωτίας, σπάνια όμως προορισμό. Εμείς επιλέξαμε την Αμφισσα ως προορισμό και δεν κρύβουμε τον ενθουσιασμό μας για την πόλη και τους ανθρώπους που γνωρίσαμε, για την ευγένεια και τη φιλοξενία που βιώσαμε, για τη θετική ενέργεια που εξέπεμπε ολόκληρος ο τόπος.
Φθάνοντας
Αφήνοντας πίσω την πολυκοσμία της Αράχωβας και των Δελφών, ο δρόμος συνεχίζει προς Ιτέα, Αμφισσα, Γαλαξίδι, με μια ομαλή κατάβαση από τις πλαγιές του Παρνασσού. Δεν ξέρουμε τι περιμένουμε, και σιωπηλοί αφήνουμε να περάσει η ώρα και τα χιλιόμετρα μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας.
Και να που, άξαφνα, έπειτα από κάμποσες στροφές, εμφανίζεται μπροστά μας ένας απέραντος ελαιώνας, ο ξακουστός ελαιώνας της Αμφισσας, ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ ξεπερνά το ένα εκατομμύριο ελαιόδεντρα -όπως μαθαίνουμε αργότερα- και μας αφήνει με το στόμα ανοιχτό. Ο ήλιος ψηλά, στο βάθος η θάλασσα, το πράσινο της ελιάς με το γαλάζιο του νερού και του ουρανού, σε μια εναλλαγή απρόσμενα όμορφη για τους αδαείς ταξιδιώτες. Κάτι μας λέει ότι η Αμφισσα δεν είναι τυχαίος προορισμός… Κι ενώ μόλις φτάνει κανείς εκεί, μετά ένα τρίωρο ταξίδι, δεν «βλέπει» κάτι ξεχωριστό, δεν αργεί μια πρώτη γνωριμία με την πόλη και τους ανθρώπους της για να διαψευστεί ευχάριστα.
Χτισμένη ανάμεσα στην Γκιώνα και τον Παρνασσό, σε πολύ χαμηλό υψόμετρο σε σχέση με τη στάθμη της θάλασσας, η Αμφισσα μοιάζει -και είναι- μια ήσυχη επαρχιακή πόλη της Στερεάς Ελλάδας, κοντά σχετικά στην Πάτρα και την Αθήνα, διαθέτοντας όλες τις προδιαγραφές για να μείνει κανείς μόνιμα εκεί ή έστω να φύγει για ορισμένο χρονικό διάστημα και να ξαναγυρίσει. Ετσι, δεν ήταν έκπληξη ότι συναντήσαμε και μιλήσαμε με νέους ανθρώπους, που μένουν μόνιμα στην Αμφισσα και καμαρώνουν ότι η ζωή κυλάει ήσυχα και όμορφα στην πόλη τους, θεωρώντας ότι είναι ιδανικός τόπος για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Είναι εντέλει μια πόλη που εμπνέει τους κατοίκους της να δημιουργήσουν, να αναζητήσουν τρόπους έκφρασης μέσω της ζωγραφικής, της μουσικής, του χορού… Σε περίοπτη, άλλωστε, θέση της κεντρικής πλατείας δεσπόζει το πνευματικό κέντρο της πόλης, ενώ πολύ κοντά βρίσκεται το εργαστήρι εικαστικών τεχνών και το ωδείο.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, όταν ακόμα οι μικρές βιοτεχνίες είχαν θέση στην ελληνική οικονομία, οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν βυρσοδέψες, κωδωνοποιοί και σχοινάδες, επαγγέλματα που σήμερα έχουν σχεδόν εκλείψει: αυτή την εποχή υπάρχει ένας μόνο βυρσοδέψης και άλλος ένας κουδουνάς, όπως συνηθίζεται να λέγεται. Σήμερα, εκτός από ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων που στελεχώνουν τις διάφορες υπηρεσίες, αρκετός είναι ο κόσμος που ασχολείται με την παραγωγή και το μάζεμα της ξακουστής ελιάς Αμφίσσης.
Και φυσικά, στο μέσο των φετινών Αποκριών, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στην αναβίωση του στοιχειού που σχετίζεται με θρύλους των βυρσοδεψών. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς πραγματοποιείται το «Καρναβάλι της Αμφισσας», με παρέλαση αρμάτων και το κάψιμο του καρνάβαλου στην πλατεία, που καταλήγει σε λαϊκό γλέντι με χορούς και τραγούδια, αφού πρώτα προσφερθούν ελιές και άφθονο κρασί. Το προηγούμενο βράδυ γιορτάζεται, ύστερα από πρωτοβουλία μιας παρέας Αμφισσιωτών που ξεκίνησε πριν από περίπου 15 χρόνια, η βραδιά των στοιχειών της Χάρμαινας, με τα στοιχειά να κατεβαίνουν μέσα στις μαύρες φορεσιές τους σέρνοντας βαριές αλυσίδες και κρατώντας αναμμένες δάδες, και να περιηγούνται στους δρόμους της πόλης δημιουργώντας μια μυστηριακή ατμόσφαιρα. Η Αμφισσα, λοιπόν, και η μακρά της ιστορία στο χρόνο…
Η πόλη
Η Αμφισσα είναι η πρωτεύουσα του νομού Φωκίδας και της επαρχίας Παρνασσίδας, με πληθυσμό 6.946 κατοίκους, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του Ελαιώνα της Αμφισσας, δηλαδή του αρχαίου Κρισαίου Πεδίου, στους πρόποδες του όρους Ελατος της Γκιώνας, ενώ ανατολικά της βρίσκεται ο Παρνασσός. Η Αμφισσα είναι τοποθετημένη νότια της Λαμίας, βορειοδυτικά της Λιβαδειάς και των Δελφών, βορειοανατολικά της Ναυπάκτου και ανατολικά του Λιδωρικίου. Το επίνειό της είναι η Ιτέα. Διοικητικά η Αμφισσα είναι η έδρα του Δήμου Αμφίσσης, ο οποίος έχει πληθυσμό 9.248 κατοίκους και στον οποίο ανήκουν τα χωριά Αγία Ευθυμία, Αγιος Γεώργιος, Αγιος Κωνσταντίνος, Δροσοχώρι, Ελαιώνας, Βίνιανη, Μοναστήρι, Προσήλιο και Σερνικάκι.
Στα βάθη του χρόνου
Αναζητώντας την ιστορία της Αμφισσας, διαβάζουμε ότι οφείλει το όνομά της, κατά μια τουλάχιστον εκδοχή, στην Αμφισσα, που σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν κόρη του Μάκαρος, γιου του Αιόλου, και ερωμένη του θεού Απόλλωνα και, κατά μια άλλη, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, στο ρήμα αμφιέννυμι, που σημαίνει περιβάλλω επειδή η πόλη περιβάλλεται από βουνά: «Αμφισσα ονομάσθη διά το όρεσιν περιέχεσθαι». Κατά τον 13ο αιώνα η πόλη γίνεται γνωστή με την ονομασία Σάλωνα ή Σάλονα, για την οποία υπάρχουν επίσης δύο εκδοχές: είτε πρόκειται για παραφθορά της λέξης Σαλονίκη (Θεσσαλονίκη) και δόθηκε στην Αμφισσα από τον Φράγκο βασιλιά της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιο Μομφερρατικό, ο οποίος την κατέλαβε, είτε προέρχεται από τη λέξη σάλος που σημαίνει τράνταγμα, εξαιτίας των πολλών σεισμών που συνέβαιναν στην περιοχή. Η πρώτη εκδοχή είναι ευρύτερα αποδεκτή, ενώ να σημειώσουμε ότι η πόλη ξαναπήρε το όνομα Αμφισσα μόλις το 1833.
Η ιστορία της Αμφισσας ξεκινάει από την αρχαιότητα, αφού κατοικούνταν από τους πανάρχαιους χρόνους όπως μαρτυρούν τα «Κυκλώπεια Τείχη» της Ακρόπολής της, αλλά και η αναφορά του Παυσανία σε δύο αξιομνημόνευτους τάφους που υπήρχαν στην πόλη, της Αμφισσας και του Ανδραίμονος που ήταν γιος του βασιλέα των Αιτωλών και ήρωα του Τρωικού Πολέμου, Θόαντος. Η Αμφισσα αποτελούσε μεγάλη πόλη-κράτος και πρωτεύουσα των Εσπερίων ή Οζολών Λοκρών. Ο Ηρόδοτος την αναφέρει ως «ύπερθεν του Κρισαίου πεδίου», ενώ σύμφωνα με τον Παυσανία είχε πληθυσμό 70.000 κατοίκους το 180 π.Χ.
Το 338 π.Χ. η Αμφισσα καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας, ο οποίος έχοντας κληθεί από τους Αμφικτύονες κατά τον Γ΄ Ιερό Πόλεμο την κατέσκαψε εκ θεμελίων και γκρέμισε την ακρόπολή της, ως τιμωρία επειδή οι Αμφισσαίοι είχαν καλλιεργήσει κτήματα του Κρισαίου Πεδίου που ανήκαν στο Αμφικτυονικό Συνέδριο.
Η πόλη ανοικοδομήθηκε και αποτέλεσε μέρος της Αιτωλικής Συμπολιτείας και μία από τις σπουδαιότερες πόλεις της. Κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. η Αμφισσα γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της, κόβοντας δικά της νομίσματα, ενώ διέθετε Βουλή και Εκκλησία του Δήμου. Ετσι, σύμφωνα με το δόγμα της Ρωμαϊκής Συγκλήτου, αποτέλεσε την πρωτεύουσα της Οζολίας Λοκρίδας. Το 190 π.Χ. ο Ρωμαίος ύπατος Μάνιος Ακίλιος Γλαβρίωνας απέτυχε να εκπορθήσει την πόλη, ενώ την περίοδο 174-160 π.Χ. γνώρισε μεγάλες καταστροφές από τον πόλεμο μεταξύ των φιλορωμαίων Αιτωλών και των εθνικιστών, και πολλά κτίριά της πυρπολήθηκαν. Το 27 π.Χ. ο Οκταβιανός Αύγουστος, σε ανάμνηση της νίκης του στο Ακτιο, ίδρυσε τη Νικόπολη, αλλά πολλοί Αιτωλοί δεν υπάκουσαν στη διαταγή του να εποικίσουν τη νέα πόλη και προτίμησαν να μετοικήσουν στην Αμφισσα, όπως τους υπαγόρευαν αρχαιότατοι συγγενικοί δεσμοί. Τότε, η Αμφισσα απέκτησε πολύ μεγάλο πληθυσμό και έγινε μία από τις πλέον ακμάζουσες πόλεις της Ελλάδας των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων, ακμή που κράτησε για τουλάχιστον δύο αιώνες.
Στη Βυζαντινή περίοδο οι πληροφορίες για την Αμφισσα προέρχονται κυρίως από το «Χρονικό του Γαλαξιδίου», το οποίο γράφτηκε από τον Ιερομόναχο Ευθύμιο και βρέθηκε από τον Κωνσταντίνο Σάθα, ο οποίος το επεξεργάστηκε και το δημοσίευσε. Η Αμφισσα δέχθηκε επίθεση από τις ορδές των Βούλγαρων του Σαμουήλ, στα τέλη του 10ου αιώνα, οι οποίοι την κατέλαβαν και σκότωσαν πολλούς από τους κατοίκους της μετά την ήττα τους στο Γαλαξίδι. Το 1054 η πόλη υπέφερε από πανούκλα.
Κατά τον Μεσαίωνα, και συγκεκριμένα στις αρχές του 13ου αιώνα (1204-1205), κυριεύθηκε από τους Φράγκους και μετονομάστηκε Σάλωνα. Οι Φράγκοι ίδρυσαν τη «Βαρωνία των Σαλώνων» (La Sola) ή «Αυθεντία των Σαλώνων» με έδρα τα Σάλωνα. Πρώτος κόμης των Σαλώνων ορίστηκε ο Θωμάς Α΄ ντ' Οτρεμονκούρ (1204-1210), ο οποίος έχτισε το πανίσχυρο Κάστρο των Σαλώνων πάνω στην ακρόπολη της πόλης, ενώ η πόλη και ολόκληρη η περιοχή πέρασε το 1210 προσωρινά στα χέρια του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Α΄ Κομνηνού Δούκα, μέχρι το 1215.
Αργότερα, τον 14ο αιώνα (1310), η Βαρωνία των Σαλώνων καταλήφθηκε από τους Καταλανούς, περνώντας το 1318 στα χέρια της οικογένειας Φαντρίκ. Το 1397 η κομητεία πέρασε στα χέρια του Τούρκου σουλτάνου Βογιαζίτ Α΄, έπειτα από πρόσκληση του δεσπότη Σεραφείμ προς τους Τούρκους να έρθουν να καταλάβουν τα Σάλωνα και να γλιτώσουν τους κατοίκους από τον Φράγκο δυνάστη, Κόντο. Μετά την ανέλαβε ο δεσπότης του Μυστρά, Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος, ο οποίος δεν είχε τη δύναμη να την κρατήσει και έτσι την πούλησε στους Ιωαννίτες ιππότες. Το 1410 περιήλθε οριστικά στους Τούρκους.
Η περιοχή των Σαλώνων είχε μεγάλη συνεισφορά στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 με την ανάδειξη αγωνιστών όπως ο Σαλώνων Ησαΐας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Πανουργιάς, ο Γιάννης Γκούρας, ο Γιάννης Μακρυγιάννης, ο Δυοβουνιώτης, ο Τράκας, ο Γκούρας, ο Μητρόπουλος και άλλοι, ενώ ήταν η πρώτη πόλη της Ρούμελης που επαναστάτησε και καταλήφθηκε από τον Πανουργιά στις 27 Μαρτίου 1821. Ανήμερα το Πάσχα, στις 10 Απριλίου 1821, το Κάστρο των Σαλώνων αλώθηκε από τους Ελληνες και έγινε το πρώτο κάστρο το οποίο επανήλθε σε ελληνικά χέρια, εξοντώνοντας τους 600 έγκλειστους Τούρκους και παίρνοντας ταυτόχρονα τα όπλα τους. Μετά την απελευθέρωση, τα Σάλωνα έγιναν η πρωτεύουσα της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας με την ίδρυση του Αρείου Πάγου των Σαλώνων όπου ψηφίστηκε το Σύνταγμα της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας. Εχοντας επίσημα ξαναπάρει το όνομα Αμφισσα, η πόλη προοδεύει και τα οθωμανικά κτίρια, μεταξύ των οποίων και έξι τζαμιά, κατεδαφίζονται, όμως ο σεισμός του 1870 γκρεμίζει πολλά παλιά κτίρια στην πόλη.
Στα χρόνια της Κατοχής από τους Ιταλούς και Γερμανούς κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη και η γύρω περιοχή δοκιμάστηκε άσχημα και υπήρξαν καταστροφές (κάψιμο χωριών, εκτελέσεις) σε γειτονικά χωριά (Αγία Ευθυμία, Βουνιχώρα, Σεγδίτσα κ.λπ.). Από την άλλη, στα γύρω βουνά έδρασε οργανωμένο αντάρτικο, το οποίο είχε και νικηφόρες μάχες εναντίον των κατακτητών. Η πόλη, επίσης, δοκιμάστηκε και στον εμφύλιο πόλεμο με πολλές απώλειες για τους κατοίκους της.


_______

ΧΙΟΣ
Ο ΣΧΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΠAPAΓΩΓH ΤΗΣ ΜΑΣΤΙΧΑΣ του Ισιδώρου Πρωίου
Σχίνε πρώτε μου τύραννε και φίλε
το πλούτος και τη δύναμή σου στείλε
Ολημερίς σού πλήγωνα το σώμα,
μα έγειρα γω και συ κρατάς ακόμα
Χρυσόστομος- Γανιάρης-

Το δέντρο που παράγει το μαστίχι, λέγεται σχίνος (διαλεκτ. σίνος) ή πυξάρι, μοιάζει με μεγάλο θάμνο, είναι αειθαλές, έχει φύλλωμα βαθυπράσινο και ο κορμός του είναι κοντόχοντρος. Τα κλαδιά του μακριά, φουντωτά και γερμένα προς τα κάτω, του δίνουν σχήμα ημισφαιρικό.
Πολλαπλασιάζεται με κλαδιά (μοσχεύματα). Είναι δέντρο άγριο και ανθεκτικό, που μπορεί να φυτευτεί και να ευδοκιμήσει σε εκχερσωμένες ορεινές περιοχές με φτενό και άγονο έδαφος.
Συνήθως φυτεύεται σε σειρές. Σκάλες ολόκληρες καλύπτονται από σχίνους .
Ο σχίνος, για να έχει καλύτερη απόδοση, χρειάζεται κάθε χρόνο κλάδεμα, καθάρισμα δηλαδή από τα ξερά, και κάθε πενταετία συστηματικό κλάδεμα.
Η λίπανση και το όργωμα δυναμώνουν το δέντρο και το κάνουν παραγωγικότερο. Η σειρά των απαιτούμενων εργασιών για την παραγωγή της μαστίχας είναι η ακόλουθη: Πρώτη δουλειά, κατά τα τέλη lουνίου, είναι το "ξύσιμo" των σχίνων. Με ένα εργαλείο που λέγεται άμια - στα αρχαία "άμη" - , καθαρίζεται από τα χόρτα, τις πέτρες, τους βώλους και τα ξύλα, και ισοπεδώνεται ο χώρος γύρω από τον κορμό του δέντρου και κάτω από τα χοντρά κλαδιά, όπου θα στάξει το μαστίχι.
Ακολουθεί το φροκάλημα του ξυσμένου εδάφους με πρόχειρες φροκαλιές , φτιαγμένες από αστοιφίδες, και το ασπροχωμάτισμα δηλαδή το πασπάλισμα με ειδικό άσπρο χώμα που έχει την ιδιότητα να λιώνει στο νερό.
Το μαστίχι που στάζει πάνω στο ασπρόχωμα δε λερώνεται.

Από τις αρχές Ιουλίου αρχίζει το κέντημα ή κέντος (διαλεκτ. τσέντημα ή τσέντος). Μ' ένα εργαλείο που λέγεται κεντητήρι (διαλεκτ. Τσεντητήρι), κεντούν (πληγώνουν) τον κορμό του δέντρου σε κατάλληλα σημεία που έχουν κάποια απόσταση μεταξύ τους.
Στο πρώτο κέντημα αρχίζουν από χαμηλά και προχωρούν βαθμιαία, στα επόμενα κεντήματα, ψηλότερα.
Το πρώτο κέντημα λέγεται ρίνιασμα και γίνεται, για να "ξυπνήσει", όπως λένε, ο σχίνος. Γι' αυτό οι κεντιές την πρώτη φορά πρέπει να είναι περιορισμένες.
Η κεντιά (πληγή) δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ βαθιά, γιατί καταστρέφεται ο κορμός του δέντρου, μα ούτε πολύ επιπόλαιη, γιατί δε βγάζει μαστίχι. Από τις κεντιές στάζει ένα λευκό, κολλώδες, παχύρρευστο υγρό, που αστράφτει σαν διαμάντι στον ήλιο και πέφτει κάτω, παίρνοντας διάφορα ακανόνιστα σχήματα, ή ξηραίνεται πάνω στον κορμό σαν δάκρυ ή μαργαριτάρι.

Το κέντημα μπορεί να γίνεται μέχρι και δυο φορές την εβδομάδα. Μετά από έξι περίπου εβδομάδες αρχίζει το πρώτο μάζεμα που γίνεται με το καμωτήρι .
Το μαστίχι συγκεντρώνεται μέσα σε ημισφαιρικό πανεράκι (καυκί), πλεγμένο με τέχνη από λυγαριά ή καλάμι και επιχρισμένο εσωτερικά με βουνιά για να μην κολλάει το μαστίχι. Αυτό όταν γεμίσει, το αδειάζουν σ' ένα άλλο μεγάλο και ρηχό πανέρι που λέγεται μαλαθούνα , και το μεταφέρουν στο σπίτι. Εκεί το απλώνουν σε μέρος δροσερό για να μην κολλήσει και να μη γίνει ένας βώλος.
Μετά το πρώτο μάζεμα συνεχίζεται το κέντος και η τελική συγκομιδή γίνεται από τα μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι 15 Οκτωβρίου.
Πέρα απ' αυτήν την ημερομηνία απαγορεύεται κανονικά με νόμο η συλλογή μαστίχας. Όταν ξεραθεί το απλώνουν σε μεγάλους στρογγυλούς χάλκινους δίσκους, τα λεγόμενα σινιά, ή σε ταψιά και το καθαρίζουν.
Υστερα το πλένουν με νερό και σαπούνι, και το κοσκινίζουν με δρομόνι χοντρό, πρώτα, πιο ψηλό μετά και με σηταρικό, και το χωρίζουν σε κατηγορίες με βάση το μέγεθος (πίττα, χοντρό, ψιλό και σκόνη).
Υστερα παραδίδεται στο εμπόριο μέσω των Συνεταιρισμών και της Ενωσης Μαστιχοπαραγωγών.
Ο λαός έχει συνδέσει το σχίνο με τον 'Αγιο της Χίου, τον Αγιο Ισίδωρο και έχει πλάσει διάφορους θρύλους.
Από το συγχωριανό μου Ισίδωρο Μιχ. Τσική έχω ακούσει πριν από χρόνια την ακόλουθη παράδοση: "Εδώ και πάρα πολλά χρόνια υπάρχει στο χωριό μας (Πυργί) μια παράδοση ότι ο Αγιος Ισίδωρος ήταν καταδιωκόμενος από τους Xριστιανομάxους. Ο πατέρας του ήταν στην υπηρεσία ενός αυτοκράτορα, ίσως από την Αφρική, και ήταν και αυτός εναντίον του γιου του. Για να προστατευτεί ο Αγιος, πήγε και κάθισε κάτω από ένα μαστιχόδεντρο. Οταν τον ανακάλυψαν οι Χριστιανομάχοι, τον σκότωσαν και τον διαμέλισαν και με τα χτυπήματα πλήγωσαν και τον κορμό του δέντρου. Κι αυτό το δέντρο έχυσε δάκρυα.

Τα δάκρυα είχαν μια θαυμάσια μυρωδιά και ήταν κρυστάλλινα, εντελώς διαφανή.
Ελεγαν λοιπόν τότε οι άνθρωποι πώς να το ονομάσουμε άραγε, διότι είχαμε την τύχη να το ανακαλύψουμε, εμάς τύχη, μας τύχη, μαστίχι".
Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση ο Αγιος Ισίδωρος, ταλαιπωρημένος και βασανισμένος από τους Ρωμαίους, σύρθηκε κάτω από τα κλαδιά του σχίνου. Από τότε το σχίνο τον ευλόγησε ο Θεος.

ΑΡΑΧΩΒΑ
Αράχωβα και Αγόριανη: Στην αγκαλιά του Παρνασσού
Yπάρχουν ορισμένοι προορισμοί που είναι τόσο δημοφιλείς, ώστε δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις
Κείμενο: Κυριακή Βασσάλου - φωτογραφίες: Γιώργος Δέτσης
Τόσο η Αράχωβα όσο και η Αγόριανη (ή Επτάλοφος) του νομού Βοιωτίας είναι δύο από αυτούς τους προορισμούς, που σε απόσταση μικρότερη από 200 χλμ. από την Αθήνα, φιλοξενούν -τους χειμερινούς κυρίως μήνες- αμέτρητους επισκέπτες που αγαπούν το χιόνι, το σκι, την ορειβασία και την πεζοπορία στις φιλικές πλαγιές του Παρνασσού, σε συνδυασμό βεβαίως με τους έντονους ρυθμούς διασκέδασης.
Προσπερνώντας, ωστόσο, το γνωστό χαρακτηρισμό που αποδίδεται στην Αράχωβα ως η «Μύκονος του χειμώνα», και αναζητώντας την άλλη όψη του γραφικού αυτού τόπου, η Αράχωβα, σε 950 υψόμετρο και σε απόσταση 160 χιλιόμετρα από την Αθήνα, προσφέρεται και ως εξαιρετικό ορμητήριο για μια ενδελεχή γνωριμία με τη γύρω περιοχή των νομών Βοιωτίας και Φωκίδας. Πολύ κοντά στα δύο χιονοδρομικά κέντρα του Παρνασσού, αλλά και στους Δελφούς, την Ιτέα και την Αμφισσα, η Αράχωβα, που μοιάζει με μπαλκόνι σκαρφαλωμένο στο βουνό, με πέτρινα σπίτια, στενούς δρόμους και πηγές ολόγυρα, εντυπωσιάζει τον ταξιδιώτη που καταφθάνει εκεί για πρώτη φορά, αλλά και σε κάθε επόμενη επίσκεψή του.
Ελιές, λάδι και κρασί, που συνεχίζει την παράδοση του παλιού μπρούσκου, είναι τα προϊόντα της αραχωβίτικης γης. Πασίγνωστα είναι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα της, όπως η φέτα Παρνασσού και κυρίως η φορμαέλα, τυρί με ονομασία προέλευσης κατοχυρωμένη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που παράγεται μόνο στην περιοχή της Αράχωβας. Περίφημα, επίσης, είναι τα καρπίτια, χαλιά με παραδοσιακά αραχωβίτικα σχέδια.
Λιγότερο κοσμοπολίτισσα, αλλά όχι λιγότερο όμορφη, 21 χιλιόμετρα μακριά από την Αράχωβα, βρίσκεται η Αγόριανη ή Επτάλοφος, όπως είναι το δεύτερο όνομα του χωριού, που είναι χτισμένο πάνω σε επτά μικρούς λόφους στη βορειοδυτική πλευρά του Παρνασσού, πάνω στην καταπράσινη πλευρά με τα αιωνόβια έλατα στα 850 έως 1.000 υψόμετρο. Και η Αγόριανη, πιο ορεινή και πιο ήσυχη, είναι ιδανικό μέρος για διαμονή και εν συνεχεία για εξορμήσεις στη γύρω περιοχή τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι. Ο Παρνασσός, άλλωστε, όλες τις εποχές τους χρόνου, φιλικός και απόκρημνος ταυτόχρονα, καλεί όλους όσοι αγαπούν τις διακοπές στο βουνό να τον γνωρίσουν…
Γνωριμία με το βουνό
Ο Παρνασσός εκτείνεται στους νομούς Βοιωτίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας, υψώνοντας απότομα τα 2.457 μέτρα του πάνω από την ομαλή λεκάνη του Βοιωτικού Κηφισού. Στα βόρεια ενώνεται με την Γκιώνα στο διάσελο του «51», σε περίπου 850 υψόμετρο, τοπωνύμιο που παραπέμπει στο 51ο χιλιόμετρο του δρόμου Λαμίας-Μπράλου-Αμφισσας.
Στα δυτικά, πέφτει απότομα πάνω από τον ελαιώνα της Αμφισσας, ενώ στο νότο συνδέεται με την Κίρφη στο διάσελο του Ζεμενού, σε περίπου 750 υψόμετρο, τοποθεσία στην επαρχιακή οδό Λιβαδειάς - Αράχωβας. Μια σειρά από μεγάλα βυθίσματα κατά μήκος του δρόμου Αράχωβας - Αγόριανης χωρίζουν το βουνό σε δύο συγκροτήματα: τον δυτικό Παρνασσό και τον κυρίως Παρνασσό.
Ο δυτικός Παρνασσός, ομαλός και δασωμένος, περιβάλλεται από απότομες πλαγιές και γκρεμούς στα νότια και δυτικά. H ψηλότερη κορυφή του, Γερολέκας, φτάνει τα 1.714 μέτρα, ενώ δεκάδες άλλες μικρότερες, ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλονται μικρά οροπέδια, δημιουργούν ένα λαβυρινθώδες ανάγλυφο. Ο κυρίως Παρνασσός είναι πιο εκτεταμένος και πολυσχιδής. Σε κεντρικό σημείο του συγκροτήματος ορθώνονται οι δύο ψηλότερες κορυφές του βουνού, η Λιάκουρα (2.457 μ.) και o Γεροντόβραχος (2.367 μ.). Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Εθνικός Δρυμός Παρνασσού που ιδρύθηκε το 1938 εκτείνεται σε 35.000 στρέμματα, κυρίως στο δυτικό συγκρότημα. Τα ελατοδάση του Δρυμού φιλοξενούν λίγα αγριογούρουνα και αρκετά είδη μικρών πουλιών και θηλαστικών και σπάνια χλωρίδα. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι γυμνές κορφές, όπου φυτρώνουν τα περισσότερα σπάνια και ενδημικά φυτά του βουνού, ενώ στις ορθοπλαγιές της νότιας όψης του Παρνασσού φωλιάζουν σπάνια είδη αρπακτικών πουλιών.
Για ορειβασία
Ακολουθώντας τις λεπτομερείς οδηγίες του www.oreivatein.com, οι δρόμοι από την Αράχωβα, την Αμφίκλεια και την Αγόριανη προσφέρουν εύκολη πρόσβαση στα ρείθρα των κύριων κορυφών ή το ορειβατικό καταφύγιο. Από το καταφύγιο, η ανάβαση στον Γεροντόβραχο είναι υπόθεση 2 - 3 ωρών σε βατές πετροπλαγιές. Για τη Λιάκουρα, παρακάμπτουμε τον όγκο του Γεροντόβραχου από το λαιμό της Αρνόβρυσης, εκεί που τελειώνουν οι εγκαταστάσεις του χιονοδρομικού των Κελαριών, και κατηφορίζουμε ελαφρά σε μικρή κοιλάδα, όπου υπάρχει στάνη που φτάνει δρόμος από τη Φτερόλακκα. Από εδώ μία ώρα είναι αρκετή για τον κώνο της ψηλότερης κορυφής του Παρνασσού. Για τον Κούκο, εναλλακτικό στόχο ανάβασης, η αφετηρία παραμένει η Μονή Ιερουσαλήμ, προσπελάσιμη με καλό δρόμο από τη Δαύλεια. Η ομαλή ρεματιά που οδηγεί προς το Ακρινό Νερό εγκαταλείπεται μετά τις ζώνες βράχων (2 ώρες) και η κλασική ανάβαση ακολουθεί την απότομη πλαγιά μέχρι την κορυφογραμμή (2 - 3 ώρες). Τον δυτικό Παρνασσό διασχίζει το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4. Η πορεία ξεκινάει από τους Δελφούς, ακολουθώντας στην αρχή παλιό χτιστό μονοπάτι, στη συνέχεια ελίσσεται ανάμεσα σε οροπέδια και ελατοδάση για να φθάσει μετά 7 - 8 ώρες στον Επτάλοφο (Αγόριανη). Από τον Επτάλοφο, το μονοπάτι κινείται προς τα δυτικά και περνώντας από τις πλαγιές της κορφής Γερολέκας οδηγεί μέσα από πυκνά ελατοδάση στο διάσελο του «51», σε περίπου 7 ώρες.
Για σκι και όχι μόνο
Στον Παρνασσό λειτουργεί από τον Δεκέμβριο ώς τις αρχές Μαΐου, σε υψόμετρο από 1.600 έως 2.250 στις τοποθεσίες Κελάρια και Φτερόλακκα, το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού. Συνολικά, οι κύριοι αναβατήρες που λειτουργούν είναι 13: 6 εναέριοι, 6 συρόμενοι και 1 τετραθέσια τηλεκαμπίνα. Για τους αρχάριους διατίθενται και 2 baby lift εκμάθησης, που βοηθούν αποτελεσματικά τον κάθε χιονοδρόμο στα πρώτα του βήματα. Το Κέντρο διαθέτει 18 πίστες συνολικού μήκους 22 χιλιομέτρων. Αυτές για αρχαρίους, μέσους και καλούς χιονοδρόμους έχουν μήκος κατάβασης από 320 μ. έως 4 χλμ., ενώ για τους λάτρεις της περιπέτειας, υπάρχουν 12 εκτός πίστας «μαύρες» διαδρομές με βαθύ χιόνι.
Ο Γεροντόβραχος, επίσης, είναι ένα μικρό χιονοδρομικό κέντρο που βρίσκεται στις πλαγιές της ομώνυμης κορυφής του Παρνασσού και λειτουργεί μόνο Σαββατοκύριακα και αργίες. Διαθέτει 2 συρόμενους αναβατήρες, 3 πίστες, σαλέ με εστιατόριο, καφετέρια, σχολή σκι και ιατρείο.
Στο Διαδίκτυο
www.arahova.gr
www.agorianni.com
www.oreivatein.com
www.parnassos-ski.gr
www.aroundparnassos.com
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:
[url=http://www.booking.com/]www.booking.com[/url]

_________

Η Κεφαλλονιά είναι το μεγαλύτερο νησί των Επτανήσων (700τμ. περίπου). Το ψηλότερο βουνό της είναι ο Αένος, 1628μ. Στη δυτική ακτή της Ελλάδας, η Κεφαλλονιά έχει μόνο 32.000 μόνιμους κατοίκους. Με τη Λευκάδα στα βόρια και τη Ζάκυνθο στα νότια, το νησί είναι σταθερή επιλογή τουριστών οι οποίοι αυξάνονται κάθε χρόνο καθώς όλο και περισσότερα καταλύματα γίνονται διαθέσιμα. Παρά την ετήσια εισροή των επισκεπτών, κυρίως Ιταλών, το νησί είναι τόσο μεγάλο που μπορείτε να βρείτε ήρεμα μέρη.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο βασιλιάς της Κεφαλλονιάς, βοηθήθηκε από τον Αθηναίο Κέφαλο και του έκανε ένα δώρο από το νησι από το οποίο πήρε το όνομά του. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως πολλούς τάφους Μυκηναϊκού πολιτισμού. Η ιστορία της Κεφαλλονιάς είναι μεγάλη και πολύ ενδιαφέρων. Το νησί ήταν υπό την τουρκική αυτοκρατορία στη δεκαετία του 1460 και μετά υπό τους Βενετούς και τους Γάλλους. Τελικά η Αγγλία προστάτευσε το νησί, μέχρι το 1864 όταν όλα τα Επτάνησα ενώθηκαν με την υπόλοιπη Ελλάδα. Στον καταστροφικό σεισμό το 1953, καταστράφηκε μέρος του Βορρά, ολόκληρη η πόλη και μερικά χωριά όπου, περισσότεροι από 600 άνθρωποι πέθαναν και χιλιάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Όλα επανοικοδομήθηκαν δεδομένου ότι το 70% των κτηρίων κατεδαφίστηκε. Τότε πολλοί Κεφαλλονίτες άφησαν το νησί τους για μια καλύτερη ζωή στο εξωτερικό.

Η Κεφαλλονιά είναι ένα νησί τόσο ελκυστικό για περιήγηση όσο και για χαλάρωση στον ήλιο. Για όσους θέλουν να το εξερευνήσουν υπάρχουν μεγάλες εκτάσεις και βουνά καλυμμένα από δάση. Για όσους θέλουν να χαλαρώσουν κάτω από τον υπέροχο ήλιο υπάρχουν πολλές παραλίες, με μερικές από αυτές να έχουν χαρακτηριστεί οι ομορφότερες της Μεσόγειου, που σίγουρα αξίζει να επισκεφθείτε.

Όμορφες χρυσές παραλίες, ψηλά βουνά, παράξενοι απότομοι βράχοι, η σπηλιά του Άγιου Γεράσιμου - ο προστάτης Άγιος του νησιού, η σπηλιά Δρογκαράτη, η υπόγεια λίμνη της Μελλισάνης, οι εκκλησίες και τα μοναστήρια χτισμένα στους απότομους βράχους, τα παραδοσιακά χωριά, οι σπηλιές και τα σπήλαια, μερικά από τα οποία έχουν γίνει σημαντικά τουριστικά αξιοθέατα.

Οι βαριές χειμερινές βροχές κάνουν το τοπίο ακόμα πιο πράσινο. Βουνά με έλατα, τεράστιες εκτάσεις με ελιές και αμπέλια (το κρασί της Κεφαλλονιάς είναι ένα από καλύτερα στην Ελλάδα) έκαναν τους κατοίκους να ασχοληθούν με τη γεωργία πριν από τη σχετικά πρόσφατη άφιξη του τουρισμού. Από το παραδοσιακό Φισκάρδο στη μικρή πόλη Πόρος και τα συναρπαστικά χωριά που γοήτευσαν τον Λόρδο Μπάιρον με την ομορφιά τους, η Κεφαλλονιά αποκαλύπτει στον επισκέπτη μια γεύση παραδείσου σε κάθε μεριά της.

Σε κανένα άλλο νησί δεν υπάρχουν τέτοια φανταστικά φυσικά φαινόμενα όπως στη Κεφαλλονιά, από τις σπηλιές Δρογκαράτη και Μελλισάνη και τις Καταβόθρες. Ο βράχος Αίνος στέκεται στην Ιόνια θάλασσα και προσφέρει μια πανοραμική θέα πέρα από την Κεφαλλονιά και τα γύρω νησιά. Το «Μεγάλο Βουνό», αποκαλούμενο «Monte Nero» από τους Βενετούς, με το μοναδικό δάσος, προσφέρει στον επισκέπτη ηρεμία. Η Κεφαλλονιά έχει γραφικά χωριά και μικρές πόλεις, με μια τοπική και παραδοσιακή αρχιτεκτονική, που περιβάλλονται από την υπέροχη φύση. Όμορφα σπίτια, μικροσκοπικές βίλες και κήποι με αμέτρητα λουλούδια, δημιουργούν μια παλέτα χρωμάτων και ένα γοητευτικό άρωμα. Στην κορυφή του βουνού Άινος, μεγάλα κοπάδια των γνωστών, άγριων αλόγων της Κεφαλλονιάς, μια ένδειξη της δύναμης και της ελευθερίας, μια εικόνα μιας επαναστατικής υπερηφάνειας που φαίνεται να είναι η ίδια η ψυχή του νησιού.

πηγη:www.ionian islands.com